Wat is ontbossing en waar vindt het plaats?

Ontbossing is een wereldwijd probleem en heeft grote gevolgen voor het voortbestaan van de planeet. Er zijn meerdere oorzaken van ontbossing en op sommige plekken in de wereld komt het meer voor dan op andere plaatsen. Op deze pagina geeft Mijn Groene Energie alle informatie over ontbossing, waar het plaatsvindt en wat de gevolgen zijn.

Wat houdt ontbossing in?

Ontbossing is het verwijderen van een bos om andere gebruiksvormen toe te passen, zoals landbouw of voor het aanleggen van wegen. De bossen die worden gekapt worden niet herplant, waardoor dit grote ecologische gevolgen heeft.

Volgens het WWF verdwijnt er iedere twee seconden een voetbalveld vol aan bos, met alle gevolgen van dien.

Waar vindt ontbossing plaats?

Ontbossing heeft altijd wereldwijd plaatsgevonden. Sinds het tijdperk dat mensen zijn begonnen met het bouwen van steden, zijn grote stukken bos en natuur verdwenen. Mede hierdoor is er in Europa bijna geen oerbos meer te vinden. Door de industriële revolutie en de extreem grote bevolkingsgroei is de vraag naar producten sterk toegenomen, waardoor er meer land en grondstoffen nodig zijn. Hierdoor is grootschalige ontbossing op gang gekomen.

In sommige landen en continenten is er echter meer sprake van ontbossing geweest dan op andere plekken. Waar er in Europa bijna geen oerbos meer te vinden is, hebben onder andere Canada, Rusland, Brazilië en Indonesië nog enorme gebieden waar de natuur nog nooit door mensen is aangetast.

Ontbossing in Europa

Hoewel het voor 6 % van de wereldwijde ontbossing verantwoordelijk is, is verstedelijking de belangrijkste oorzaak van ontbossing in Europa. Doordat Europa het meest dicht bevolkte continent ter wereld is, heeft ontbossing er in Europa voor gezorgd dat er nog maar weinig grote bossen over zijn gebleven.

Door het herplanten van bomen is dit echter langzaam aan het veranderen, waardoor het aantal bomen in sommige landen weer toeneemt. Op de kaart hieronder is de toe- of afname van bosoppervlak in Europa tussen 2000 en 2020 weergegeven.

Ontbossing Zuid-Amerika

Ontbossing in Zuid-Amerika, en met name in de Amazone, is waar men tegenwoordig vooral aan denkt als het gaat over ontbossing. Het Amazonegebied is het grootste, tropische regenwoud op aarde en heeft een oppervlakte van 6,9 miljoen vierkante kilometer, waarvan ongeveer 60 % in Brazilië ligt.

Ontbossing in het Amazonegebied speelt al sinds de jaren zeventig. Eerst voor mijnbouw en houtkap, maar tegenwoordig vooral voor landbouw. Sinds 2000 is ontbossing in het Amazonegebied afgenomen, maar de afgelopen jaren is ontbossing in de Amazone juist weer toegenomen.

Op de kaart hieronder is de ontbossing in Zuid-Amerika weergegeven. Hoewel de hoeveelheid bos dat in Brazilië gekapt wordt enorm is, ziet vooral Paraguay een sterke afname in de boombedekking. In Uruguay is de boombedekking juist met 54 % toegenomen.

Ontbossing Afrika en Azië

Zuid-Amerika, en vooral het Amazonewoud, komt vaak in het nieuws door ontbossing. In Afrika en Zuidoost-Azië zijn echter ook zeer grote regenwouden te vinden die te maken hebben met heftige ontbossing. Volgens het vijfjaarlijkse rapport van de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO), is Afrika het enige continent op aarde waar ontbossing versnelt. In Afrika vindt vooral veel ontbossing plaats in Congo, Tanzania, Madagaskar, Monrovia en Sierra Leone.

In Zuidoost-Azië is ook zeer veel regenwoud te vinden, vooral in Indonesië en Papoea-Nieuw-Guinea. Met name in Indonesië, maar ook in dichtbij gelegen landen, zoals Cambodja en Maleisië, vindt veel ontbossing plaats.

Verklein je impact op het klimaat en kies voor groene stroom! Bekijk alle energieleveranciers die groene stroom leveren.

Wat zijn de oorzaken van ontbossing?

Er zijn meerdere oorzaken voor ontbossing, die verschillen per werelddeel. Een belangrijke oorzaak van ontbossing is houtwinning. Veel van deze bomen zijn van hoogwaardige kwaliteit, waardoor deze goed gebruikt kunnen worden als bouwmaterialen, meubelen, enzovoorts.

Zodra een gebied ontbost is en er ruimte is gecreëerd, kan dit gebied worden gebruikt voor andere doeleinden. In regenwouden zijn vaak veel mineralen en grondstoffen, zoals goud en houtskool (een product dat tevens zorgt voor luchtvervuiling), te vinden. Dit is dan ook de reden dat ontbossing voor mijnbouw een belangrijke oorzaak is.

Naast mijnbouw wordt een groot gedeelte van ontbost gebied gebruikt voor landbouw en veeteelt. Volgens een impactstudie van de Europese Commissie zijn de belangrijkste producten die worden ingevoerd naar de Europese Unie vanuit ontbost gebied:

• palmolie (34 %)
• soja (32,8 %)
• hout (8,6 %)
• cacao (7,5 %)
• koffie (7 %)
• rubber (3,4 %)
• mais (1,6 %)

Daarnaast kan ontbossing ook plaatsvinden door niet-menselijk handelen, zoals bosbranden. Door klimaatverandering komen bosbranden wel steeds vaker voor, waardoor mensen hier indirect ook verantwoordelijk voor zijn.

Oplossing tegen ontbossing

Op internationaal niveau is het belangrijk om ontbossing tegen te gaan. Hiervoor dienen afspraken te worden gemaakt tussen overheden. Ook lokale en internationale organisaties zetten zich in tegen ontbossing, zoals Greenpeace en het WWF. Daarnaast zijn er ook meerdere landen die ervoor kiezen om bos te herplanten en zo de natuur een tweede kans te geven, zoals te zien bij Ierland en Uruguay.

Tips om ontbossing tegen te gaan

Het is ook mogelijk om zelf ontbossing tegen te gaan. De belangrijkste drijfveer van ontbossing is de vraag naar bepaalde producten, zoals palmolie of soja. Door de vraag naar deze producten te verminderen, zal ook de vraag naar land afnemen, waardoor ontbossing ook zal afnemen.

Om zelf ontbossing tegen te gaan, is het aan te raden om je verbruik van de eerder genoemde producten te verminderen of te kiezen voor producten waarvan je zeker weet dat deze op een verantwoorde manier zijn geproduceerd.

Gevolgen ontbossing

Ontbossing kan wereldwijd grote gevolgen hebben, zowel voor het klimaat als voor plant- en diersoorten. Bovendien stoppen de gevolgen van ontbossing niet bij de landsgrenzen, waardoor het belangrijk is om op internationaal niveau afspraken te maken over het tegengaan van ontbossing. Wat de gevolgen van ontbossing zijn, leggen we hieronder uit.

Ontbossing gevolgen klimaat

De gevolgen van ontbossing op het klimaat worden langzaam zichtbaar. Bomen slaan CO2 op, dat opgeslagen blijft zolang de boom leeft. Zodra een boom wordt gekapt, zal de opgeslagen CO2 in deze boom vrijkomen. De vrijgekomen CO2-uitstoot komt vervolgens terecht in de atmosfeer, wat het broeikaseffect versterkt.

Daarnaast hebben bomen ook een verkoelende functie. Door veel groen in een stad te plaatsen kan de luchttemperatuur sterk afnemen, waardoor men minder airco’s nodig heeft om te verkoelen en de ecologische voetafdruk minder groot zal zijn. Dit is in een stad, maar ook in een bos het geval. Tevens houden bomen veel vocht vast, wat essentieel is voor mensen en dieren die in de omgeving wonen.

Gevolgen van ontbossing voor diersoorten

Wellicht het meest zichtbare gevolg van ontbossing is het verlies van plant- en diersoorten. Regenwouden zijn zogenaamde ‘hotspots’ van leven, waar een enorme hoeveelheid soorten planten en dieren te vinden zijn. Veel van deze plant- en diersoorten zijn enkel te vinden in één land en verkleining of zelfs verdwijning van hun leefgebied kan ervoor zorgen dat de soort uitsterft. Het uitsterven van belangrijke diersoorten kan vervolgens weer een effect hebben op andere diersoorten die afhankelijk van elkaar zijn om te overleven.

Wat zijn de voordelen van ontbossing?

Ontbossing heeft zeer veel nadelen en moet zoveel mogelijk worden vermeden. Toch heeft ontbossing een aantal voordelen. Ontbossing zorgt er onder andere voor dat producten op een grotere schaal geproduceerd kunnen worden, waardoor deze dalen in prijs. Daarnaast verschaft ontbossing - direct en indirect - een grote hoeveelheid werk in gebieden die minder welvarend zijn.